Vandaag hadden we het eindelijk over Yantai. Nadat vorige maand bekend werd dat er in de universiteitsraad geen meerderheid was voor de plannen voor de Branch Campus, had het College van Bestuur zich nog niet publiekelijk geuit. Na aandringen van de fracties in de raad werd het agendapunt ‘kritische reflectie op 3 jaar Yantai’ toegevoegd aan de agenda. Tim hield een woordvoering waarin we onder andere ingingen op dé vraag die gesteld wordt door journalisten: ‘moet het bestuur nu aftreden?’ Ons antwoord lees je in Tim’s woordvoering.

Woordvoering – Kritische reflectie op het Yantaiplan (januari 2015 – januari 2018)

DAG heeft de brief om een kritische reflectie op het Yantaiplan te agenderen medeondertekend omdat wij het belangrijk vinden om te reflecteren op het grootste en meest ambitieuze project van de RUG van deze eeuw. Tijdens de bespreking van de conceptaanvraag in november hebben wij het gebrek aan visie schrijnend genoemd. Drie jaar lang veranderden de doelen die deze campus moesten bewerkstelligen: eerst draaide het om de dalende studentenaantallen die moesten worden opgevangen, daarna luidde het verhaal dat de campus essentieel was om niet te dalen in de ‘o zo belangrijke’ rankings en tot slot lazen wij in november ineens dat alles te doen was om de onderwijskwaliteit. Het was bizar en getuigt van weinig visie dat na zo’n lange tijd de doelstelling van het project nog steeds geen duidelijk fundament bleek te hebben. Voor iedereen is inmiddels duidelijk: alles draaide maar om één ding: de realisatie van UGY. De eindrapportage van de Yantai-commissie bevestigt onze zorgen, waar de twee belangrijkste en tegelijkertijd meest pijnlijke conclusies waren (1) dat het ontbrak aan draagvlak binnen een deel van de programma’s die zouden worden aangeboden in UGY (Chemie + Life Science and Technology) en (2) dat er maar weinig meerwaarde in het hele Yantaiplan zat. Wij vragen ons af hoe het College er pas na drie jaar achter kan komen dat het aan draagvlak ontbreekt, had dit niet eerder kunnen worden gesignaleerd? Moet een plan niet gemaakt worden omdat de universitaire gemeenschap er behoefte aan heeft?

Dit legt de essentie van een groot probleem bloot, de RUG heeft een financieel gedreven internationaliseringsprogramma. Alleen een rendements- en expansiegericht bedrijf zou kiezen voor een campus als die in Yantai. Het bevestigt eveneens een punt dat DAG al vanaf haar ontstaan heeft bekritiseerd: de ondemocratische bestuursstructuur. Dit ondemocratisch bestuur leidt tot beslissingen die niet ten gunste zijn van de universiteit als kennisproject, maar draaien om het imago van de universiteit. Internationale naamsbekendheid, het imago, ‘de waarde van je diploma’ en output voeren de boventoon. Méér, méér, méér en groter.

Kortom, het Yantaiproject was gestoeld op verkeerde motivaties en misplaatste wensen. Het ondoorzichtige en ondemocratische besluitvormingsproces is eveneens beklagenswaardig. Wij denken graag mee met managers hoe we de universiteit verbeteren. Een groot project kan daar deel van zijn, ook het nemen van risico’s. Maar dergelijke afwegingen moeten niet slechts worden genomen op basis van koele rendementsgerichte kosten-batenanalyses, maar op basis van de vraag: helpt dit ons de maatschappelijke taak die een universiteit heeft uit te voeren? Bovendien moet een dergelijk besluit alleen genomen worden in overeenstemming met de academische gemeenschap. Het Yantai project laat zien dat we nu eindelijk af moeten van de bureaucratische en hiërarchische bestuursstructuur. We moeten streven naar een transparante universiteit, die volledige openheid geeft in haar motieven en te allen tijde verantwoordelijkheid aflegt naar de universitaire gemeenschap.

De vraag die veel journalisten aan leden van de Universiteitsraad hebben gesteld is of het debacle van het Yantaiplan geen aanleiding moet zijn voor het aftreden van het College van Bestuur. Maar het aftreden van het ‘College van Bestuur’ of de ‘Raad van Toezicht’ zou puur symbolisch zijn. Als wij werkelijk naar een democratische universiteit toe willen, een universiteit waar zowel personeel als studenten het beleid bepalen, zal de hiërarchische en bureaucratische bestuursstructuur geheel hervormd moeten worden. De universiteit moet af van haar top-down besluitvorming, waar decentraal draagvlak wordt gezocht voor de centrale ideeën van managers. Wij moeten naar een bottom-up en dienende bestuursstructuur waar vanuit decentrale ideeën naar mogelijkheden wordt gezocht om deze uit te voeren. Een eerste stap die we daarvoor zouden kunnen nemen is het verkiezen van de decanen en het College van Bestuur, zodat zij gedwongen worden zich te mengen in het publieke debat en een dubbele verantwoordelijkheid krijgen: naar de academische gemeenschap en naar de overheid. Alleen zo kunnen prestigeprojecten van ambitieuze managers worden voorkomen.